Các triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ và cách phòng tránh

Sốt xuất huyết ở trẻ em có biểu hiện ở nhiều dạng không giống nhau và diễn tiến phức tạp. Sự khởi phát của bệnh thường khá đột ngột và diễn biến bệnh nhanh chóng từ nhẹ đến nặng qua ba giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục.

Giai đoạn sốt

Ở giai đoạn đầu của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, trẻ bị sốt cao đột ngột, liên tục. Trẻ còn nhỏ thì bứt rứt, quấy khóc. Trẻ lớn hơn thì than đau đầu, cảm nhận thấy chán ăn, buồn nôn, biểu hiện da sung huyết (quan sát thấy có chấm xuất huyết dưới da), đau cơ khớp, nhức ở hai hố mắt, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.

Hậu quả xét nghiệm máu ở giai đoạn sốt thường không phản ánh rõ ràng. Chi tiết, dung tích hồng cầu (Hematocrit) đa số là điều hiển nhiên, số lượng tiểu cầu bình thường hoặc giảm dần, trong thời gian đấy lượng bạch cầu thường giảm.

Giai đoạn nguy hiểm

Sau giai đoạn sốt, trẻ tiến vào giai đoạn nguy hiểm của bệnh, thường rơi vào khoảng ngày thứ ba – 7 sau khi mắc bệnh. Đại diện của sốt xuất huyết ở trẻ vào giai đoạn này có khả năng còn sốt hoặc đã thuyên giảm, trẻ bị thoát huyết tương (Lượng huyết tương trong máu thoát ra ồ ạt khiến bụng bị chướng to, thường kéo dài trong 24 – 48 giờ, mối nguy hại dẫn đến tử vong ở các bệnh nhi sốt xuất huyết).

Như vậy, khi đi khám có thể nhận thấy trẻ bị tràn dịch ở màng phổi, màng bụng, gan to bất thường, mi mắt phù nề. Nếu tình trạng thoát huyết tương nặng sẽ gây ra sốc, với các biểu hiện dễ cảm nhận như vật vã, bứt rứt, lờ đờ, lạnh đầu chi, da lạnh, ẩm, mạch nhanh nhỏ, tiểu ít; huyết áp kẹt (huyết áp tối ưu và tối thiểu cách nhau dưới 20 mmHg), tụt huyết áp hoặc chẳng thể đo được huyết áp. Đặc biệt, trẻ bị xuất huyết dưới da hoặc có mặt các mảng bầm tím, các nốt xuất huyết nằm rải rác hoặc tập trung ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, ở phần bụng, đùi, mạng sườn; xuất huyết ở niêm mạc, như chảy máu mũi, chảy máu chân răng, tiểu ra máu.

Đặc biệt lưu ý

Tuy vậy, cần phải lưu ý rằng, xuất huyết không đơn giản là đại diện không thể không của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, bởi vì có khả năng trẻ tuy mang bệnh nhưng lại hoàn toàn không đại diện triệu chứng xuất huyết. Vì lẽ đó, dù có hoặc không hề có triệu chứng xuất huyết thì bệnh vẫn có khả năng đã tới giai đoạn nguy hiểm, có khả năng khiến bé tử vong. Một trong những biến chứng nguy hiểm là trẻ bị sốc, với biểu hiện gồm ba trạng thái suy giảm: giảm tri giác, giảm thân nhiệt và giảm huyết áp.

Ở giai đoạn nguy hiểm này, xét nghiệm máu thấy lượng tiểu cầu giảm mạnh chỉ còn dưới 100.000/mm3, trường hợp nặng bé có khả năng bị rối loạn đông máu, vô cùng nguy kịch.

Giai đoạn phục hồi

Sau giai đoạn nguy hiểm chừng 48 – 72 giờ là giai đoạn tái tạo, trẻ hết sốt, trạng thái tốt lên nhiều, đại diện thèm ăn, huyết áp ổn định hơn và tiểu nhiều hơn. Khi xét nghiệm máu thấy số lượng bạch cầu tăng lên nhanh, số lượng tiểu cầu dần trở về mức thông thường, tuy nhiên thường chậm hơn so sánh với bạch cầu.

Săn sóc trẻ bị SXH như thế nào?

Khi nghi ngờ bị SXH thì cần đưa trẻ đi khám ở cơ sở y tế gần nhất và khi đã được bác sĩ chẩn đoán là bị SXHD thì cần tuân theo sự tư vấn của bác sĩ. Trẻ sốt xuất huyết cấp 1 có thể được điều trị tại nhà theo đơn, có hẹn ngày khám lại. Với cấp 2 thì trẻ có thể điều trị tại nhà có theo dõi chặt chẽ hoặc nhập viện nếu xét thấy cần thiết. Ở đây, cần chú ý là “theo dõi” tại gia đình 24/24 giờ chứ không phải cho về không cần can thiệp gì.

Cần theo dõi nhiệt độ của trẻ bằng cách cặp nhiệt độ ở nách hoặc hậu môn hay cặp bên khóe miệng cứ vài giờ một lần. Trong trường hợp sử dụng cặp nhiệt độ điện tử thì trước khi cặp cho trẻ nên cặp thử trên người bình thường để đánh giá tính xác thực của dụng cụ điện tử dùng đo thân nhiệt, nếu như thấy sai lệch thì phải nên thay bằng nhiệt kế thủy ngân.

Cần cho trẻ thảnh thơi tuyệt đối, đừng nên để trẻ nô đùa nhiều và nên hạn chế dùng trang phục quá dày hoặc mặc nhiều quần áo hay ủ kín trẻ. Nếu nhiệt độ của trẻ trên 38,5 độ C, cần cho trẻ uống thuốc hạ nhiệt loại paracetamol đơn chất với liều lượng từ 10 – 15mg/kg trọng lượng cơ thể trẻ, cứ 6 giờ/lần nếu trẻ vẫn còn sốt cao.

Chú ý

Sau khi uống thuốc hạ nhiệt 1 giờ, cần đo lại nhiệt độ. Tuyệt đối không sử dụng aspirin vì chất này sẽ làm rối loạn đông máu gây chảy máu duy trì cực kì nguy hiểm cho người bị SXHD, nhất là trẻ em. Nếu như thân nhiệt của trẻ trên 37 độ, dưới 38,5 độ thì không cần cho trẻ uống thuốc hạ nhiệt mà chỉ cần lau mát cho trẻ bằng khăn nhúng nước ấm (nước có nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ của trẻ vài ba độ) để làm thoát nhiệt cho trẻ giản đơn. Khi trẻ bị sốt cao trong một thời gian khá dài (trên 39độ) sẽ làm cho trẻ bị mất nước và các chất điện giải cùng với, dẫn đến rối loạn thần kinh, thậm chí co giật.

Vì vậy, cần cho trẻ uống nhiều nước để bù dắp lượng nước bị mất do sốt, nếu như trẻ uống được nước pha từ oresol thì càng tốt. Nếu không có oresol, có thể cho trẻ uống nước gạo rang hoặc nước muối (cho 2 thìa cà phê muối ăn kết hợp với 8 thìa cà phê đường trong 1 lít nước đun sôi, để nguội, uống dần trong ngày). Nên cho trẻ uống thêm nước cam, chanh tươi để có thêm sinh tố C. Khi mắc bệnh, trẻ thường sở hữu triệu chứng nôn mửa, miệng nhạt, lười ăn hoặc không chịu ăn, giúp cho trẻ ăn không đủ lượng thức ăn không thể thiếu có thể dễ bị hạ đường huyết.

Những chú ý khi điều trị bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em

Khi cảm nhận bé có các dấu hiệu của bệnh, bạn phải cần đưa con đến ngay cơ sở y tế gần nhất để kịp thời thăm khám và chẩn đoán. Nếu trạng thái nặng, bé cần nhập viện ngay để được điều trị đúng lúc. Còn trường hợp nhẹ, các cán bộ y tế cơ sở có khả năng hướng dẫn bạn cách săn sóc bé bị sốt xuất huyết tại nhà bằng cách:

• Cho bé nghỉ ngơi phong phú
• Bổ sung đủ nước và các chất điện giải
• Dùng thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của bác sĩ (đối với trẻ nhỏ có thể dùng paracetamol, tuyệt đối không sử dụng aspirin hay ibuprofen)
• Kiểm tra thân nhiệt và theo dõi bé liên tục
• Cho bé ăn cháo, uống sữa hoặc súp.

Lộc Nguyên – Tổng hợp (Tham khảo: vinmec, hellobacsi, …)

XEM THÊM Công thức 12 loại nước ép tổng hợp có lợi cho sức khỏe giúp giảm cân, đẹp da và thải độc tố