Bệnh bạch cầu cấp, hay lơ-xê-mi cấp, là một bệnh lý của hệ tạo máu. Đây là cụm từ được nhắc trên các phương tiện truyền thông với cái tên quen thuộc hơn là “bệnh bạch cầu” hay dân dã hơn là “bệnh máu trắng”.
Bài viết dưới đây sẽ nêu rõ về nguyên nhân gây ra bệnh là gì cũng như biểu hiện và cách chữa trị bệnh.
Cùng theo dõi nhé!!
Bệnh bạch cầu cấp là gì?
Bệnh bạch cầu cấp là ung thư mô tạo máu bao gồm tủy xương và hệ thống mạch bạch huyết.
Khi bạn bị bệnh bạch cầu nói chung và bạch cầu cấp nói riêng thì tủy xương bắt đầu làm ra nhiều tế bào bạch cầu bất thường.
Các tế bào này không thực hiện chức năng thông thường của tế bào bạch cầu, phát triển nhanh hơn các tế bào thường thì và không dừng lại.
Nhìn chung, bệnh được phân loại dựa vào tốc độ gây hại và loại tế bào bạch cầu bị ảnh hưởng, bao gồm:
- Bệnh Bạch cầu cấp tính hoặc mạn tính: bệnh bạch cầu cấp phát triển rất nhanh và làm bạn cảm nhận thấy mệt ngay lập tức. Bệnh bạch cầu mạn tính phát triển chậm và không có triệu chứng trong nhiều năm;
- Bạch cầu dòng lympho hoặc dòng tủy: Bệnh bạch cầu dòng lympho ảnh hưởng tế bào bạch cầu lympho. Bệnh bạch cầu dòng tủy liên quan các kiểu tế bào hạt, hồng cầu hoặc tiểu cầu.
Bạch cầu gồm 4 loại, bao gồm:
- Bệnh bạch cầu cấp dòng lympho: thường xảy ra ở trẻ em;
- Bạch cầu cấp dòng tủy: đây là loại thường gặp nhất của bệnh bạch cầu;
- Bệnh bạch cầu mạn dòng lympho;
- Bệnh bạch cầu mạn dòng tủy.
Nguyên nhân mắc bệnh bạch cầu cấp
Cũng như đa dạng ung thư khác, nguyên nhân của bạch cầu cấp chưa chắc chắn. Nhiều yếu tố đã được chứng minh có sự ảnh hưởng đến bệnh như là độc chất, tia xạ, sự lão hoá, môi trường ô nhiễm…
Tại thời điểm này, với sự tiến bộ của ngành sinh học phân tử, chúng ta đã tìm ra được một số đột biến trong cấu trúc di truyền là nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh bạch cầu cấp.
Tuy nhiên, lý do phát sinh các đột biến này vẫn còn là một ẩn số.
Bệnh biểu hiện như thế nào?
Do các tế bào máu thường thì bị các tế bào ác tính “chèn ép”, người bệnh sẽ có các triệu chứng sau:
- Thiếu máu: Xanh xao, mệt mỏi, hay chóng mặt, giảm trí nhớ, giảm sức tập trung. Trẻ em thì chậm lớn, hoạt động thể lực hằng ngày bị giảm sút…
- Xuất huyết: Người bệnh dễ bị bầm da, các chấm xuất huyết, các đốm mảng bầm có thể xảy ra mà không có va chạm gì. Có thể chảy máu ở các cơ quan khác như chảy máu răng, chảy máu kết mạc mắt, chảy máu mũi, tiêu phân đen, tiểu máu, rong kinh, nặng nề nhất có thể là xuất huyết não.
- Sốt/Nhiễm trùng: Người bệnh có thể sốt cao kéo dài nhiều ngày, điều trị thông thường không thể dứt sốt. nguyên nhân sốt có thể là do các tế bào ác tính giải phóng ra các chất trung gian gây sốt. Hoặc cơ địa bị suy giảm miễn dịch của bệnh nhân bị bạch cầu cấp.
- Các triệu chứng xâm lấn của tế bào ác tính: Gan lách to, nổi hạch, đau đầu, nôn ói, sưng đau nướu răng…
Chẩn đoán và các biện pháp điều trị bệnh
1. Chẩn đoán phân biệt bệnh bạch cầu cấp
Cần phân biệt bệnh bạch cầu cấp thể tủy với các rối loạn tăng sinh tủy khác, bệnh bạch cầu mạn thể tủy và hội chứng loạn sản tủy.
Nhất là phân biệt bệnh bạch cầu cấp với tủy xương chuyển trái mà đã được bình phục sau một tổn thương ngộ độc nặng. Nếu xét nghiệm tủy xương còn nghi ngờ thì làm lại trong nhiều ngày để xem trạng thái trưởng thành đã xẩy ra chưa.
Bệnh bạch cầu thể lympho cần phâii biệt với các bệnh tắng sinh đòng lympho khác như bệnh bạch cầu mạn thể lympho, u lympho và bệnh bạch cầu tế bào tóc.
Cũng có thể nhầm với tăng lympho bào không Điển hình trong bệnh tăng bạch cầu đơn nhân. Người có kinh nghiệm co thể phân biệt được những bệnh này dựa trên hình thái học..
2. Các biện pháp điều trị bệnh Bạch cầu cấp
Phương pháp điều trị bạch cầu cấp khác nhau ở các giai đoạn của bệnh tùy thuộc theo mục tiêu điều trị:
- Điều trị tấn công lui bệnh: Mục đích chủ yếu là đẩy lùi tế bào ác tính cùng lúc đó giúp tế bào thường thì hồi phục
- Điều trị sau lui bệnh: Mục tiêu làm giảm ít ra số lượng tế bào ác tính, cùng lúc đó giúp tế bào máu trở lại thông thường. nếu ngưng điều trị ở giai đoạn này thì hầu hết bệnh nhân sẽ bị tái phát
- Phương pháp ghép tế bào gốc tạo máu: Là phương pháp làm giảm nguy cơ tái phát và tiệm cận đến trạng thái chữa khỏi bệnh hoàn toàn cho bệnh nhân. Phương pháp này dùng hóa trị liệu kết hợp xạ trị toàn thân với liều cao để phá hủy tối đa phần lượng tế bào bạch cầu ác tính trong cơ thể. Vì phương pháp điều trị này cũng làm tổn thương cả các tế bào gốc tạo máu thường thì trong cơ thể nên cần các tế bào gốc mới để ghép vào sau khi điều trị. Chỉ định ghép cũng phụ thuộc và độ tuổi, trạng thái toàn thân và chức năng của các đơn vị trong cơ thể bệnh nhân.
Tiên luợng
Khoảng 70 – 80% người trưởng thành bị bệnh bạch cầu cấp thể tủy dưới 60 tuổi có được lui bệnh hoàn toàn.
Hóa trị liệu sau lui bệnh liều cao làm khỏi bệnh đến 30 – 40% những người này và cytarabin liều cao tỏ ra tốt hơn liều thấp.
Ghép tủy khác gen đồng loài (cho những người trẻ hơn có anh em phù hợp HLA) khỏi bệnh khoảng 60% các trường hợp. Ghép tủy tự thân là một dạng mới đầy hứa hẹn của điều trị, co thể khỏi bệnh 50 – 70% bệnh nhân trong giai đoạn lui bệnh đầu tiên.
Một nghiên cứu gần đây cho thấy tính hơn hẳn của tiếp cận này so sánh với hoa trị liệu không xâm hại. Những người trưởng thành lớn tuổi hơn bị bệnh bạch cầu cấp thể tủy có được lui bệnh hoàn toàn khoảng 50% thời gian. Một bệnh nhân có tuổi được chọn lọc sẽ được điều trị hoá trị lịệu tích cực để làm khỏi bệnh.
80% người trưởng thành bị bệnh bạch cầu cấp thể nguyên bào lympho đạt được lui bệnh hoàn toàn.
Hóa trị liệu tiếp tục sau lui bệnh làm khỏi bệnh đến 30 – 50% người trưởng thành. Bệnh ở trẻ em còn thuyết phục tốt hơn với điều trị với 95% đạt được lui bệnh hoàn toàn và 60 – 70% những người này được khỏi bệnh bằng điều trị sau lui bệnh ít độc hơn nhiều so sánh với cho người trưởng thành.
Kết lại
Bệnh bạch cầu cấp có thể mắc ở bất kỳ lứa tuổi nào. Khi có triệu chứng bất thường, hãy đi thăm khám bác sĩ chuyên khoa Huyết học hoặc Ung bướu để được tư vấn.
Chúc bạn luôn mạnh khỏe!!
Xem thêm: Bệnh phụ khoa và những điều cần biết
Anh Khôi – Tổng hợp, chỉnh sửa
( Nguồn tham khảo: vinmec, hellobacsi, youmed)
